Silvy (50) heeft een lange periode van zorg voor haar twee dochters achter de rug. Een verstoorde verstandhouding met hun vader was voor hen de oorzaak van een posttraumatisch stresssyndroom (PTSS) en een laag zelfbeeld. Te midden van al het zorgen heeft Silvy zich nooit gerealiseerd dat ook zijzelf een verhaal bij zich draagt dat invloed heeft (gehad) op haar eigen mentale gezondheid. De open inloop van het Zelfregiecentrum (ZRC) in Venlo heeft een belangrijke rol gespeeld in haar verwerkingsproces. Inmiddels volgt ze zelf een opleiding tot ervaringsdeskundige, is ze trainer van herstelgerichte cursussen bij het ZRC en organiseert ze bijeenkomsten voor naasten van mensen met een psychische kwetsbaarheid en/of verslaving. Haar boodschap aan Limburg: “Er zijn meer plekken waar je gezien en gehoord wordt dan je denkt. Maak er gebruik van!”
Silvy woont met haar twee dochters van zeventien en negentien jaar oud in een rustige wijk, dichtbij de natuur. De vrolijke dierengeluiden van de naastgelegen boerderij bieden haar rust na een turbulente periode van zorg voor haar dochters. Toen Silvy en haar toenmalige echtgenoot veertien jaar geleden besloten uit elkaar te gaan, leek alles in eerste instantie soepel te verlopen. Ze hielden zich beiden netjes aan de omgangsregeling en hadden een goed contact. “Ik ben zelfs nog weleens met mijn dochters en mijn ex naar de Efteling geweest en dat was erg gezellig,” vertelt Silvy. De constructieve houding van Silvy’s ex verandert echter als hij zo’n drie jaar na de scheiding een nieuwe relatie krijgt.
Silvy merkt op dat haar kinderen na een weekend bij hun vader steeds vaker geëmotioneerd en met vreemde verhalen thuiskomen. “Toen ze 8 en 9 waren zijn ze bijvoorbeeld een keer het bos in gestuurd met enkel een walkietalkie. Samen met hun 2 stiefzusjes van ongeveer dezelfde leeftijd. Ondertussen zat er iemand anders op dezelfde frequentie van de walkietalkies die de communicatie verstoorde. Daar zijn ze bang van geworden en vervolgens raakten ze verdwaald. Dat heeft wel indruk op hen gemaakt. Ook in het huishouden werden er buitenproportionele dingen van hen verwacht.”
In eerste instantie zijn Silvy’s dochters open over hun negatieve ervaringen, maar na verloop van tijd heeft ze toch het gevoel dat ze dingen achterhouden. “Je merkt als moeder op een gegeven moment toch iets aan ze. Je ziet dan min of meer dat ze iets willen vertellen nadat ze van hun vader terugkwamen, maar dat doen ze niet. Het doet pijn als je ze dan week in, week uit moet afzetten op een plek waarvan je niet zeker weet of die veilig is. Ik heb er heel vaak over nagedacht om ze dan maar gewoon niet meer te brengen, maar ja, dan komt de politie ze bij je ophalen omdat je niet aan de omgangsregeling voldoet.”
Ondanks dat haar gevoel haar vertelt dat er mogelijk meer speelt, lukt het Silvy niet om er een vinger achter te krijgen. Wel ziet ze dat haar kinderen gaandeweg meer last ervaren van de situatie. “Bij mijn jongste dochter zag ik echt dat haar zelfvertrouwen een deuk had opgelopen. Ze kreeg op een gegeven moment zelfs uitvalsverschijnselen van de stress en kon soms niet eens meer lopen. Dit heet een conversiestoornis. Mijn oudste dochter heeft autisme. In dit geval was dat een geluk voor haar, want daardoor kon ze de gebeurtenissen makkelijker relativeren. Ze wist in elk geval dat het niet haar schuld was, maar ook zij kreeg last van conversieproblemen. Toen ze een keer op de bank zat, zei ze ineens ‘mama, ik kan niks meer zien’. Dat is eigenlijk gewoon een soort overlevingsmechanisme van de hersenen. Als het echt te veel wordt, dan worden sommige functies gewoon uitgeschakeld om te overleven.”
- Silvy
Silvy schakelt hulp in van Bureau Jeugdzorg, maar ze voelt zich daardoor niet gesteund. “Ze oordeelden dat het vooral om een conflict tussen mij en mijn ex-man ging en dat het vanzelf wel weer goed zou komen als we weer wat meer op één lijn gingen zitten. ‘Kinderen zijn flexibel’ zeiden ze, maar kennelijk zijn ze toch minder flexibel dan ze verwachtten.”
De druk op kinderen is volgens Silvy in zo’n situatie immens. “Het probleem daarbij is dat ze meldingen van geweld of onveiligheid pas serieus nemen als de kinderen daar zelf iets over vertellen. Het zou natuurlijk ook kunnen dat ik wraak wilde nemen op mijn ex en ik begrijp wel dat ze daar neutraal in willen blijven. Maar er zijn wel degelijk dingen gebeurd die mijn dochters wel tegen mij durfden te vertellen, maar niet tegen de hulpverleners. Kinderen zijn loyaal, ook naar hun vader. En zij wisten ook: ‘als ik het vertel, dan krijgt pap er weet van’ en dat vonden ze beangstigend."
Uiteindelijk hebben Silvy’s dochters wel meer details losgelaten over wat zich heeft afgespeeld. Uit respect voor haar dochters wil Silvy verder niet ingaan op wat er precies gebeurd is. Wel veranderde daardoor de omgangsregeling. “Vanaf dat moment mochten ze zelf bepalen of ze nog naar hun vader wilden gaan. Ze moesten dan voor het weekend samenkomen met een hulpverlener en de keuze maken om wel of niet te gaan. Mijn jongste dochter is vanaf dat moment eigenlijk nooit meer gegaan. Mijn oudste dochter vond het heel lastig om dat rechtstreeks aan haar vader te vertellen. Na een tijdje heeft hun vader zelf het contact verbroken, omdat hij het te veel gedoe vond.”
Aanvankelijk geeft die contactbreuk Silvy en haar dochters rust, omdat ook de hulpverlening kan worden afgeschaald. Maar wanneer het traject vanuit Bureau Jeugdzorg een half jaar later afgesloten wordt, neemt hij direct weer contact op. “Toen ben ik naar de rechter gegaan met het verzoek hem uit de ouderlijke macht te laten zetten. Die rechtszaak heeft tien minuten geduurd en de advocaat was ook nog eens acht minuten te laat, dus je kunt je voorstellen dat dat een duidelijk verhaal was.”
- Silvy
Silvy hoopt dat daarmee de weg omhoog voor haar dochters kan worden ingezet. “Dan heb je het gevoel dat het herstel kan beginnen, maar dat blijkt dan ook weer een heel proces. Ze hadden weinig vertrouwen in zichzelf, maar ook in de hulpverlening. Vooral de jongste verzette zich hevig. Zij had het gevoel dat ze gedwongen werd om dingen te doen die ze niet wilde en daarom ging ze met de hakken in het zand. In eerste instantie ging het ook alleen nog maar slechter met haar toen ze in therapie was.”
Uiteindelijk blijkt energetische therapie de sleutel voor Silvy’s jongste dochter. “Reguliere therapie is wat dat betreft heel kil. De therapeuten zaten altijd aan de overkant van de tafel in een luxe stoel, terwijl zij op een houten stoel zat. Dat geeft een gevoel van ongelijkwaardigheid. Haar therapeuten verlangden ook dingen van haar waar zij nog lang niet aan toe was. Dat was slecht voor haar eigenwaarde, want je hebt dan alleen maar het gevoel dat je niet aan die vraag kan voldoen, dat je niet goed genoeg bent. Tijdens de energetische therapie kon mijn dochter eigenlijk voor het eerst haar eigen tempo bepalen en werd er niks verwacht. Ze kwam ook op een dagbesteding terecht. In die groep werd ze gelijkwaardig behandeld en maakten de deelnemers ook hun eigen kwetsbaarheden bespreekbaar. Daar ervoer ze erkenning en herkenning. Vanaf dat moment ging het ook beter met haar.”
Ondanks dat Silvy’s oudste dochter niet hetzelfde pad bewandelt, spelen respect, wederzijds begrip en gelijkwaardigheid ook een grote rol in haar herstel. “Vanwege haar autisme vindt zij het lastig om zich te uiten. De therapieën sloegen daarom niet aan bij haar. Ze kon de vertaalslag naar het dagelijks leven niet maken. Ze is heel intelligent, maar sociaal-emotioneel gezien heeft ze wel een achterstand. Voor veel mensen is dat lastig, want die denken dat ze het allemaal kan volgen en overvragen haar vervolgens. Pas toen ze op een dagbesteding terechtkwam waar ze dat door hadden, werd ze niet meer overvraagd maar juist ondersteund.”
Terwijl haar dochters langzaam hun plekje (terug)vinden, realiseert Silvy zich dat de hele situatie ook wel degelijk impact heeft gehad op haar eigen mentale gesteldheid. “Ik heb mijn eigen gevoel eigenlijk gewoon uitgeschakeld in die periode. Je moet er zijn voor je kinderen en dat betekende dat ik vooral op de automatische piloot ben verdergegaan. Ik heb me niet echt gerealiseerd dat ik ook een verhaal te vertellen heb. Het hoorde er altijd gewoon een beetje bij.”
Silvy heeft gedurende een lange periode enorm getwijfeld aan zichzelf. “Ben ik wel een goede moeder? Hoe kan ik mijn kinderen ondersteunen en overeind houden? Hoe kan ik ze beschermen? Mijn eigenwaarde en zelfvertrouwen was volledig weg door al die twijfels. Ik was bang voor oordelen, zowel vanuit mijn leefomgeving als vanuit de hulpverlening. Ik heb mijn eigen gevoel uitgeschakeld om het vol te kunnen houden.”
Hoewel familieleden haar met alle liefde aanhoren en ondersteunen waar ze kunnen, blijft het proces heel zwaar. Silvy vindt uiteindelijk haar luisterend oor bij het Zelfregiecentrum in Venlo. “In eerste instantie wilde ik vooral iets te doen hebben dat zich niet thuis afspeelde en ik zag op Facebook dat ze een vrijwilliger zochten voor in een kledingwinkeltje. Daar heb ik toen op gereageerd en daarna kwam ik er eigenlijk pas achter welke mogelijkheden het Zelfregiecentrum (ZRC) allemaal nog meer biedt. Ik raakte in gesprek met mensen van de open inloop. Die mensen zagen me staan en luisterden naar mijn verhaal. Al mijn gevoelens van onzekerheid, onmacht en zelfstigma mochten er zijn. Ik mocht kwetsbaar zijn, zonder dat er een oordeel over was.”
Silvy volgt bij het ZRC de cursus ‘Herstellen doe je zelf’ en krijgt uiteindelijk de vraag van haar ondersteuner of ze interesse heeft om co-trainer te worden. “Eerst dacht ik ‘no way, ik ga echt niet voor een groep staan’, maar als co-trainer heb je nog niet zoveel verplichtingen, dus ik heb het wel een kans gegeven. Op een gegeven moment werd onze hoofdtrainer ziek en vroegen ze of ik het zag zitten om de training te geven. Ik wilde de groep niet laten zitten en heb het gedaan. Die dag ontdekte ik dat het me eigenlijk heel makkelijk afging, dus ben ik het vaker gaan doen.”
Silvy volgt nu de opleiding Ervaringsdeskundige om zich uiteindelijk te gaan focussen op het helpen van familieleden van mensen met een psychische kwetsbaarheid. “Die groep wordt op dit moment nog vaak vergeten. Er is geen budget voor en het is vanwege de privacywetgeving erg lastig om met die mensen in contact te komen.”
Toch heeft aandacht voor de naasten volgens Silvy twee belangrijke voordelen. “Familieleden zijn zich er allereerst vaak niet van bewust dat ze zelf ook heftige dingen meemaken. Ze zorgen vaak voor degene die het nodig hebben, maar als ze niet goed voor zichzelf zorgen dan lukt dat vaak minder goed. Daarnaast is het belangrijk dat we veel informatie over psychische aandoeningen delen, stilstaan bij wat dit voor de naasten betekent, maar ook aandacht aan hun verwachtingspatronen besteden. Ouders hebben bijvoorbeeld vaak de verwachting van hun kinderen dat ze een bepaalde opleiding volgen of een nette baan krijgen, maar met een psychische kwetsbaarheid lukt dat niet altijd. Als jij als naaste niet meegroeit, dan kun je een herstelproces ook juist afremmen.”
Vastgeroeste verwachtingspatronen zijn volgens Silvy sowieso een breder maatschappelijk probleem. “Ik liep zelf ook tegen vooroordelen aan toen mijn kinderen uitvielen op school, want ja, een kind dat niet naar school gaat ‘dat kan echt niet’. Mij werd vaak verteld dat mijn kinderen dan geen toekomst meer zouden hebben. Maar kijk naar mijn jongste dochter, zij is super creatief en hard op weg om tatoeëerder te worden. Ze maakt de mooiste kunstwerken en kan daar helemaal in opgaan. Ook mijn oudste dochter werkt hard aan haar toekomst."
Die vooroordelen hebben volgens Silvy een negatieve invloed op het zelfbeeld van jongeren. Pas als die wegvallen krijgen kinderen echt de kans zich te ontwikkelen. “Dat is ook de kracht van de dagbesteding waar mijn dochters nu zitten. Toen mijn jongste dochter er binnenkwam, had ze vrijwel geen eigenwaarde en geen ritme. Maar daar kan ze zijn wie ze is, zonder dat er wordt geoordeeld over opleiding. Mijn oudste dochter leert nu zichzelf kennen en haar grenzen (h)erkennen. Het zou makkelijker zijn als een kind zich minder moet vasthouden aan het plaatje dat de maatschappij voor haar heeft geschetst. Iedereen bewandelt zijn eigen pad en dat is niet altijd via de reguliere basisschool, middelbare school, vervolgopleiding en werk.”
Volgens Silvy zouden we ons eigen verwachtingspatroon wat minder naar voren moeten laten komen in onderlinge gesprekken. “Er voor een ander zijn en een luisterend oor bieden is al voldoende. Meer hoef je niet te bieden. Door ongevraagd je mening of advies te geven, maak je het soms juist moeilijker. Als je op die manier onbevooroordeeld met meer mensen in gesprek gaat, leer je ook veel over de verschillende ervaringen en verhalen. Als iemand een psychische kwetsbaarheid heeft, dan heeft diegene er vaak niet zelf voor gekozen. Dat overkomt je gewoon. Maar door die gesprekken te voeren leer je wel meer begrip te hebben en minder aannames te doen.”
Ook moedigt Silvy haar mede-Limburgers aan om gesprekken over mentale gezondheid niet uit de weg te gaan uit angst om iemand te kwetsen. “Het staat je altijd vrij om ernaar te vragen, dan kan de ander nog altijd ‘nee’ zeggen. Die belangstelling brengt vaak al veel in positieve zin. Soms doet het misschien inderdaad pijn om erover te praten, maar dan is het nog altijd aan de persoon zelf om te bepalen of die iets wil delen of niet. Je hebt vaak wel goed door of een vraag vanuit nieuwsgierigheid of oprechte belangstelling komt. In dat laatste geval ben je vaak wel geneigd sneller antwoord te geven.”
Voor mensen die zelf worstelen met hun mentale gezondheid heeft Silvy nog een belangrijke laatste tip. “Ga op zoek naar plekken waar je op een laagdrempelige manier in contact kunt komen met ervaringsdeskundigen. Bijna elke gemeente in onze regio heeft een inloopvoorziening waar je zonder indicatie of kosten terecht kunt. Daar voelde ik me eigenlijk pas voor het eerst gelijkwaardig behandeld en dat hielp mij om opener te worden over mijn ervaringen. In Venlo organiseren ze vanuit het Zelfregiecentrum bijvoorbeeld infoavonden voor naasten van mensen met een psychische kwetsbaarheid en/of verslaving dat werkt op dit moment supergoed. Als je je er een beetje in verdiept, is er altijd wel iets waar je terecht kan en het aanbod wordt gelukkig steeds uitgebreider.”
Ben je naar aanleiding van Silvy’s oproep op zoek naar een luisterend oor? Op de pagina ‘Hulp Vinden’ vind je een overzicht van de belangrijkste voorzieningen in de regio. Hier vind je ook linkjes naar webpagina’s van de veertien deelnemende gemeenten met daarop de gegevens van de inloopcentra in jouw eigen gemeente.
Openheid leidt tot openheid. Door (anoniem) jouw eigen verhaal, ervaring of tip te delen kun je nét dat extra steuntje in de rug bieden voor een ander. Welke boodschap zou jij willen delen in onze Open Up-box? De mooiste reacties zie je terug op onze website.
Wij maken gebruik van cookies.
Limburg Openhartig is een initiatief van 14 gemeenten in Noord- en Midden Limburg. De campagne is gericht op het creëren van gelijkwaardig contact tussen mensen met en mensen zonder psychische kwetsbaarheid én geeft daarbij praktische handvatten. Daarmee draagt Limburg Openhartig bij aan wederzijds begrip en een Limburg waarin iedereen mag meedoen.
© 2024 Openhartig Limburg
|
Privacy|
Cookie-instellingen |Design and creation by Studio Zondag x Appart
