Yzanne en Danny

Samen door het donker

Yzanne (17) en haar vader Danny vertellen hun verhaal samen. Over vallen en opstaan, over een diep dal en de kracht van openheid.

Een vrolijke clown in de klas

“Ik was vijftien toen het misging,” vertelt Yzanne. “Tot die tijd was ik vooral een toppuber. Ik hing graag de clown uit in de klas, altijd druk met vrienden. Maar langzaam begon ik minder zin in school te krijgen. Ik meldde me ziek, bleef soms maar een kwartiertje. Niemand had door dat het eigenlijk steeds slechter ging.”

Al vanaf haar negende leefde Yzanne met angst- en paniekaanvallen. Ze had geleerd ermee om te gaan, maar in haar examenjaar eisten de spanningen hun tol. Ik zat in de les en voelde mijn hart tekeergaan, maar ik lachte het weg. ’s Avonds alleen op mijn kamer ging ik kapot.”

“Op een dag zei ik tegen mijn ouders: als dit mijn leven is, dan hoeft het voor mij niet meer.” Danny herinnert zich dat moment als vader heel scherp: “Dat was het noodsignaal. Vanaf toen wisten we: dit is geen gewoon pubergedrag, dit is levensgevaarlijk.”

Het weekend van waakzaamheid

Het was een vrijdag toen Yzanne die woorden uitsprak. Het gezin kreeg van hulpverleners twee opties: crisisopvang of het hele weekend thuis niet van haar zijde wijken. “We hebben voor dat laatste gekozen,” zegt Danny. ““We sliepen om de beurt beneden op de bank, zodat ze nooit alleen was. We zaten met z’n allen dicht op elkaar. Het was zwaar, maar ook een keerpunt. We zouden dit samen doen.”

Yzanne herinnert zich weinig van die dagen. “Ik was alleen aan het overleven. Alles ging langs me heen. Maar ik weet nog wel dat ik meteen ben gaan praten. Dat ik dingen durfde uit te spreken, dat heeft me gered.”

Diagnoses en verklaringen

In de maanden daarna kwam er meer duidelijkheid. Naast angst en paniek kreeg Yzanne nieuwe diagnoses, waaronder autisme en dyslexie. “Ik ben niet van de labels,” zegt ze. “Maar ze gaven wel een verklaring. Geen wonder dat ik zo snel overprikkeld raakte. Geen wonder dat ik vastliep.”

Danny vult aan: “We hadden het eigenlijk niet gezien, omdat we thuis al in een vaste structuur leefden voor haar broer, die ook autisme heeft. Daardoor leek alles gewoon te passen. Pas later viel het kwartje.”

Voor Yzanne betekende het een stap richting zelfacceptatie. “Het maakte me rustiger. Ik wist: dit is wie ik ben. Ik hoef niet te vechten tegen alles, ik mag leren omgaan met mijn grenzen.”

De muren van de jongeren

Herstel kwam met vallen en opstaan. Yzanne vond steun bij jongerenwerk, en in groepen met lotgenoten waar ze zich vrijwillig bij aansloot. Toch bleef ze zich vaak een buitenstaander voelen. “Op mijn leeftijd verwacht iedereen dat je meedoet: drinken, stoer doen, niks voelen. Als je anders bent, word je vreemd gevonden. Jongeren zetten maskers op. Over mentale gezondheid praten is een no-go. Je moet sterk zijn, anders tel je niet mee.”

Danny ziet hetzelfde in zijn werk met jongeren: “Zodra je eerlijk bent over je gevoel, word je zwak gevonden. Dat stigma is levensgevaarlijk. Kwetsbaarheid is juist een kracht.”

Een stem in de klas

Inmiddels gebruikt Yzanne haar ervaringen om anderen te bereiken. Ze geeft gastlessen op scholen en trainingen voor jongvolwassenen. “Als een volwassene voor de klas staat, denken jongeren al snel: dat is ver van mijn bed. Maar als ik er sta, zien ze iemand van hun eigen leeftijd. Ik ga op een tafel zitten, vertel luchtig en laat ruimte zodat ze zelf ook kunnen delen. En dan zie je de muren afbrokkelen. Soms maar voor even, soms blijvend.”

Ze herinnert zich een meisje dat naar haar toe kwam. “Ze zei: ‘Mag ik mijn verhaal ook delen?’ Toen ben ik gaan zitten en liet ik haar vertellen. Dat zijn de momenten die blijven hangen. Want op dat moment ontstaat echte openheid.”

Danny kijkt trots toe. “Alles wat ze zegt, raakt. Ze maakt iets los bij jongeren dat volwassenen vaak niet kunnen. Als ouder kan ik alleen maar trots zijn.”

Twee stappen vooruit, een terug

Het pad naar herstel is niet recht. “Ik heb terugvallen gehad,” vertelt Yzanne. “In februari nog. Dan komen de angst en paniek weer harder opzetten. Maar ik weet nu: een terugval betekent niet dat ik weer helemaal terug bij af ben. Ik kom er altijd sterker uit.”

Medicatie helpt haar depressie stabiel te houden, structuur helpt tegen overprikkeling. Maar de belangrijkste kracht haalt ze uit haar wil. “Ik wil door. Ik wil iets van mijn leven maken. En ik wil er zijn voor anderen.”

Samen sterker

Voor Danny en zijn vrouw betekende het proces van Yzanne veel. “Het doet pijn om je kind zo te zien lijden,” zegt hij. “Maar we hebben ons nooit geschaamd. Niet voor haar, niet voor onszelf. Ieder huisje heeft zijn kruisje. We hebben altijd open gesproken, ook richting de buitenwereld. Schaamte helpt niemand. Openheid wel.”

De boodschap van openheid

Binnenkort wordt Yzanne achttien. Ze droomt ervan om als zzp’er haar werk als ervaringsdeskundige verder uit te bouwen. Gastlessen, cursussen, misschien een eigen bedrijf. “Ik wil laten zien dat je niet kapot hoeft te gaan aan je mentale gezondheid. Dat er altijd manieren zijn om samen door te gaan.”

Ze denkt even na en zegt dan: “De grootste les? Dat openheid de sleutel is. Als je eerlijk bent over hoe het gaat, is er zoveel meer mogelijk dan je denkt.”